.jpg) |
| Đường lên Côn Sơn |
Chèo - Kỷ niệm 600 năm sinh Nguyễn Trãi
Nhân vật
Đao phủ
Lính Minh
Trương Phụ
Nguyễn Trãi
Ngọc Khanh
Hoàng Phúc
Những người bị tử hình
Giám mã
Tiểu Đồng
ĐỒNG CA GIỮ NƯỚC
|
Lương Nhữ Hốt
Lính 1
Lính 2
Trần Nguyên Hãn
Lê Sát
Lê Ngân
Lê Thạch
Lê Lợi
|
Dân Việt Nam bất khuất
Nước Việt Nam anh hùng
Riêng trời Nam một cõi non
sông
Đã từng chôn sống lũ cuồng
chinh xâm lược
Kẻ nào đó vội quên bài học
trước
Thì vạ sau sẽ rầm rập đuổi
sau lưng!
Bảo cho bè lũ Bắc Kinh
Tổ tiên bay đã vùi thây chốn
này!
CẢNH MỘT
ĐE DỌA
Tiếng hát “Đồng ca
giữ nước” rứt mạch, để một chút im lặng kỳ quái như trước trận giao tranh một mất
một còn.
Màn
chính im lìm vừa hé mở, hiện ra cửa ô Đại Hưng thành Đông Quan một sáng tinh
mơ, trời lúc tối sẫm trước bình minh. Khối cổng thành và tường thành đen như mực,
án ngữ cả bầu trời. Khi màn mở hết, một hồi thanh la chát chúa lồng với tiếng
tù và thôi thúc rùng rợn, khởi đầu cho một khúc nhạc Bắc phương cuồng khấu:
Kèn, trống, não bạt…
Liền
đó, hai tên lính Minh từ hai phía vác cây đuốc lớn tiến ra, đứng ở hai đầu một
nền đất đắp nổi cao hơn trượng.
Ánh
đuốc bập bùng, khói tuôn u uất, soi nhấp nhoáng cảnh vật: Thành quách chập chờn
mờ tỏ, in bóng một hàng người bị trói tại hàng cột xử giảo trồng trên nền đất đoạn
đầu đài.
Một
tên đao phủ cắp lưỡi đao to bản đứng sừng sững ngay trước nền đất hành hình.
Tiếng
nhạc như thúc y bật lên, vung đao tiến ra…
Đao phủ: (Múa đao hát)
Tay huơ đao sắc
Máu đỏ phun cao
Đầu rụng ào ào
Dâng lên Hoàng đế!
Minh
trào Thành tổ chính ngôi
Trị vì thiên hạ bốn trời gồm thâu
Di man tám cõi gục đầu…
Lời phản ứng của những người bị hành quyết: (Trong
Đồng ca giữ nước)
Trời Nam một cõi, Đại Việt uy linh
Đã từng trôn sống lũ cuồng chinh bạo ngược!
Đao phủ: (Quay phắt lại, huơ đao)
Ỏa! Ỏa! Ố Nam tiểu quốc!
Thần phục Đại Minh
Sẽ được yên lành
Bằng không phải chết
Chết! Chết!
(Vung đao chém gió. Nhạc rứt bằng một tiếng xoảng,
cũng vừa lúc một lính Minh vọt ra).
Lính Minh: Hấy! Hấy! Hãy dừng tay… Ông quỷ sứ!
Đao phủ: (Quay lại) Lại còn gì nữa?
Giờ đã sang Dần
Xin lệnh gia hình
Y như thường lệ...
Lính Minh: Hôm nay ngoại lệ!
Lệnh Đô ty cho đao phủ hãy chờ
Quân vệ giải qua đây một quan cũ nhà Hồ
Cho hắn chứng kiến pháp hình Trung đô Đại đế!
Đao phủ: Tên quan đó là ai?
Lính Minh: Nghe đâu như ông ta là Ngự sử
đài Chánh chưởng Ức trai Nguyễn Trãi. (Ba
tiếng thanh la choe chóe, tiếp tiếng kèn oe oét rộn lên. Lính Minh vội lùi lại).
Trương đô đốc ngài đã tới kia… (Đao phủ vội
quỳ mọp. Trương Phụ đằng đằng sát khí tiến ra. Lính Minh vái).
Đao phủ: Kính lạy ngài Đô đốc đại thần.
Trương Phụ: Đứng lên… Đao phủ!
Đao phủ: Kính bẩm đại nhân!
Trương Phụ: Đường đao chém liên hoành của ngươi
hôm nay có ngọt?
Đao phủ: Xin đại nhân giám sát. (Vung đao định chém một người tử tù).
Trương Phụ: Khoan!... Chờ lệnh ta…
Tiếng quần chúng: (Ồn ào từ xa) Ức Trai Tiên sinh… Ức Trai Tiên sinh… Nguyễn Trãi Tiên
sinh bị bắt rồi… Hào kiệt còn ai nữa… Trời ơi!
Trương Phụ: (Mặt đanh
thêm)
Dân Nam man thật tôn sùng Nguyễn Trãi,
Phải giết y… để tránh đường di hại!
(Với lính Minh).
Vệ úy, lệnh cho vệ quân
Giải Nguyễn Trãi đi, không cho dân được đến gần!
(Lính Minh vái, đi nhanh ra phía ngoài. Với Đao phủ)
Đao phủ! Hãy sẵn sàng đường đao cho thật bén!
Hôm nay ta giao cho ngươi thêm cái đầu một tên đại phạm.
Đao phủ: (Vái) Tiểu tốt đội ân đại nhân!
Trương Phụ: (Gạt) Chờ đó, hắn đã đến gần.
(Trương
Phụ và Đao phủ trừng trừng nhìn. Những người tử tù ngẩng cao đầu. Bên ngoài tiếng
ồn ào như sóng cuộn).
Đồng ca quần chúng: (Vãn xô trổ hai biến tấu)
Cát lầm mù mịt nước non
Xương phơi trắng bãi, máu tuôn ngập đồng
Ngậm hờn nuốt tủi chờ mong
Chờ người hào kiệt anh hùng đứng lên…
Nào hay tắt ánh sao đêm!
(Nguyễn Trãi cùng Ngọc Khanh xuất hiện, theo sau là tên
Đô úy và hai lính Minh áp giải).
Nguyễn Trãi: (Chậm bước trông quanh)
Đông Đô trở lại giữa đêm tàn
Kinh thành u uất tiếng hờn căm
Thù
nhà nợ nước lòng đau thắt
Chí
lớn chưa thành đã xảy chân…
Những người bị tử hình: Nguyễn Trãi Tiên sinh…
Đã sa vào nanh vuốt giặc!
Đao phủ: (Vung đao quát) Cấm la! Cấm khóc!
Lưỡi đao này sẽ chém
hết rợ Ô Nam!
(Nguyễn Trãi cùng Ngọc Khanh sững bước).
Ngọc Khanh: Trời hỡi trời… Chúng giết hại dân lành!
Những người bị tử hình: (Da diết) Đông A hùng khí
Rực rỡ
bao ngày.
Nước non giặc dữ xéo dày
Hồn oan
mong trả thù này giải oan.
Nguyễn Trãi: (Như đáp ý những
người tử tù)
Nước dù mất, non sông còn đó
Dân Việt Nam đâu dễ cúi đầu
Thù này ắt hẳn còn sâu
Trồng tre nên gậy mai sau trả
thù…
(Trương Phụ ra vẻ nôn nóng vẩy tay. Lính Minh đẩy
Nguyễn Trãi và Ngọc Khanh).
Lính Minh: Đi… đi…
Ngọc Khanh: Các người không được vô lễ! Các
người định dẫn chúng ta đi đâu?
Lính Minh: Lên đoạn đầu đài!
Ngọc Khanh: A…
Nguyễn Trãi: Cô Ngọc Khanh! Ta không nên nhàm
lời với chúng.
Chúng chỉ là những tên
lính
Chịu lệnh bọn tướng lĩnh
đứng trên cao…
Ngọc Khanh tiểu thư,
Dù ta có phải rơi đầu
Thân ta vẫn đứng thẳng,
không sức nào chuyển lay…
Trương Phụ: Giải hai tên lên đoạn đầu đài!
Nguyễn Trãi: (Nhìn nhanh
Trương Phụ. Với Ngọc Khanh) Ta đi! (Đĩnh đạc
tiến bước, Ngọc Khanh theo. Vừa lúc ông già Giám mã dắt người cháu trai nhỏ Tiểu
Đồng bất chợt chạy tới).
Hai lính Minh: (Vội ngáng
dáo chặn) Hấy!... Hấy!... Đi đâu? Cấm gập! Cấm gập!
(Nguyễn Trãi cùng Ngọc Khanh quay lại. Hai bên
cách nhau hàng dáo ngăn của lính Minh).
Giám mã: Công tử Ức Trai… Ngọc Khanh tiểu
thư - ái nữ Lê Cảnh Tuân Cống sĩ! Quan Ngự sử đài Nguyễn Trãi, ngài còn nhớ tôi
chăng?
Nguyễn Trãi: Tôi quên sao được!... Ông Giám mã
họ Trần…
Ngọc Khanh: Ông Giám mã…
Giám mã: Các ông lớn nhà ta… ra đi có được
bình an?
Ngọc Khanh: Dạ thưa ông… đến Quỷ Môn Quan,
cha tôi bắt tôi trở lại… Cũng như Nguyễn Tướng công bắt Tiên sinh Nguyễn Trãi
phải quay về… để lo chuyện…
Nguyễn Trãi: (Vội ngăn Ngọc Khanh, với Nhũ mẫu) Để lo việc thờ phụng tổ tiên!...
Trương Phụ: Vệ quân! Dẹp bọn rợ Nam!... Dẹp! (Lính Minh đẩy lùi ông cháu Giám mã). Điệu
Nguyễn Trãi đến đây… (Nguyễn Trãi và Ngọc
Khanh không để bọn lính Minh đưa đi; quay lại tiến lên đoạn đầu đài).
Lính Minh: (Xô tới
ngăn lại) Đi đâu?
Nguyễn Trãi: (Đĩnh đạc) Chúng tôi lên đoạn đầu đài theo ý muốn các ông!
Lính Minh: Không! Không! Đến trình diện dưới
chân ngài Đô đốc!
(Nguyễn Trãi và Ngọc Khanh quay ra).
Lính Minh: (Quát) Quỳ xuống!
Nguyễn Trãi: Quỳ à? Chúng tôi là chủ, các ông
là khách. Khách lại bắt chủ quỳ trước mặt khách hay sao!?
Lính Minh: A, các người lại muốn cứng đầu!
Trương Phụ: (Nén giận,
gọi lính Minh)
Không luận bàn ngôi nào
chủ… khách!
Mà nghe hỏi đây… ngươi
đã theo tên thoán nghịch Quý Ly…
Sao không theo chúng qua
Kim Lăng, mà lại quay về
Hẳn ngươi định mưu chuyện
phục thù khởi loạn?
Nguyễn Trãi: Phục thù!... Khởi loạn!...
Nghe ông nói, tôi không
hiểu. Sao đã phục thù lại còn khởi loạn?
Dân Đại Việt chúng tôi…
chỉ mong kết bạn bang giao,
Nên từ xưa vẫn hòa hảo với
Thiên triều…
Còn đất nước này… nơi
chúng tôi chôn nhau cắt rốn
Sống ở quê hương… có
pháp lệnh nào cấm đoán!?
Trương Phụ: Pháp lệnh nào à? Pháp lệnh Đại
Minh!
Đối với dị tộc man di,
chỉ có một lệnh gia hình,
Đao phủ!
Đao phủ: Dạ… bẩm…
Trương Phụ: Lưỡi đao sắc là Đại Minh pháp lệnh!
(Kèn trống nổi lên. Đao phủ vờn quanh Nguyễn Trãi
- Ngọc Khanh, trong khi hai lính Minh trói hai người).
Đao phủ:
Múa hát
Tay huơ đao sắc
Máu đỏ phun cao
Đầu rụng ào ào
Dâng lên Hoàng đế
Trương Phụ: Đưa chúng lên đoạn đầu đài… thọ tử!
(Lính Minh áp giải Nguyễn Trãi và Ngọc Khanh lên
đoạn đầu đài trong tiếng kèn trống. Bỗng một hồi thanh la dội lên, mọi người đứng
sững lại. Hoàng Phúc xuất hiện, theo sau là Lương Nhữ Hốt).
Hoàng Phúc: Hãy khoan! Hãy khoan!
Thưa Đô đốc Đại Minh, Chinh Nam
Trương Phụ!
Trương Phụ: Có việc chi, thưa ông Hoàng Phúc
Thượng thư?
Hoàng Phúc: Tôi chịu mệnh Hoàng đế Đại Minh
gánh trọng trách Tam Ty,
Vội đến gặp ông cũng vì đại sự!
Trương Phụ: Đại sự à?
Hoàng Phúc: Vâng! Xin ông chớ nên hạ thủ, giết
một nhân tài!
Trương Phụ: Nhân tài nào? Dân Nam man sao có được nhân tài.
Ả! Hẳn
ông định nói tên kia… nhà nho khốn kiếp!
Hoàng Phúc: Thưa ông…
Ta không thể trị người bằng chém giết
Mà phải
xoa dịu lòng người bằng thu phục nhân tâm!
Trương Phụ: Không được! Phải giết sạch, giết hết lũ di man
Phải
làm cỏ cả Đông Quan
Phải
đạp bằng nước An Nam thành bình địa! (Quát)
Đao phủ!
(Đao
phủ vung đao).
Hoàng Phúc: Hãy khoan! Ông định đặt nền thống trị…
Trên một
mảnh đất trống không… không một bóng người?
Trương Phụ: Dân Đại Minh sẽ tràn sang chiếm lĩnh khắp nơi!
Hoàng Phúc: Nhưng nếu Nguyễn Trãi chịu nghe tôi… thần phục?
Trương Phụ: Dân An Nam ngạo ngược, chỉ nên chém hết!
Hoàng Phúc: Tôi mang trọng trách Tam Ty
Ông để tôi… kéo gọi Nguyễn Trãi theo về
Nếu hắn không nghe, sẽ giết đi… chẳng muộn!
(Ra lệnh)
Cởi trói ngay cho quan Ngự sử đài Chánh chưởng!
Trương Phụ: Ông định thả hai đứa hay sao?
Không!...
Lệnh Đô ty bắt hạ ngục để xét sau…
(Quay lại nói với lính Minh).
Vệ úy… Cho hai đứa này hạ ngục!
(Chỉ lên đoạn đầu đài).
Còn cả lũ kia… hành quyết!
(Đao phủ múa đao vào việc).
Những người bị tử hình: Ngất trời oán khí
Thú dữ còn đây
Nước non quân giặc xéo dày
Hồn oan mong trả thù này giải oan…
Nguyễn Trãi: Nước dù mất non sông còn đó
Dân
Việt Nam không thể cúi đầu…
Đồng ca: Thù này ắt hẳn còn sâu
Trồng tre nên gậy mai sau trả thù…
Màn nhì đóng
(Qua lớp chuyển cảnh một)
LỚP CHUYỂN CẢNH MỘT
(Ngoài màn nhì, Giám mã dắt
Tiểu Đồng hối hả ra).
Giám mã: (Gọi với
theo hướng Nguyễn Trãi bị giải đi)
Quan Thái học sinh Nguyễn Trãi
Quan Ngự sử đài Chánh chưởng Ức Trai…
Vỉa
Trời cao có thấu… đất thẳm có hay
Hát
Cả trang thục nữ, cả đấng anh tài
Chúng manh tâm giết hết…
Đất trời có thấu cùng chăng?...
Tiểu Đồng: Ông ơi! Ông cho cháu chạy theo, xem giặc Ngô giải
quan Ngự Sử đi đâu…
Giám mã: Giặc đem công tử Ức Trai hạ ngục…
Tiểu Đồng: Vâng… cháu muốn xem tận mắt
Cái nhà ngục nó ra sao… (Chạy vụt đi).
Giám mã: Tôi vốn là Giám mã
Nuôi
ngựa chiến cho quan Tư đồ Quốc thượng hầu Trần Nguyễn Đán, Thái sư triều cũ,
Người là ngoại tổ Ức Trai…
Tôi như con ngựa già nhớ chủ và nhớ cả một thời,
Dồn móng sắc tung hoành dưới cờ Sát Thát! (Một giây)
Sử
Năm tháng qua rồi… mái đầu bông tuyết
Nhớ một thời… Đại Việt lẫy lừng
Nhưng đến nay… mù mịt non sông
Ai hào kiệt… ai anh hùng đứng dậy?
Tha thiết
Công tử Ức Trai… quan Ngự sử đài Nguyễn Trãi
Người ơi! Người như một ánh sao mai
Đêm dài uất hận sáng soi dặm đường…
Người ơi! Giang sơn nghiêng ngả âu vàng
Mong người chống kiếm lo toan diệt thù
Nào hay rơi rụng lá thu…
(Tiểu Đồng trở lại cùng Thị Lộ).
Tiểu Đồng: Ông ơi!... Cháu đã đến nơi ngục
thất.
Giám mã: Cháu nói sao? Cháu đã vào trong ngục?
Tiểu Đồng: Dạ không.
Quân Ngô canh gác mấy tầng.
Đứng ngoài mà đã rùng mình sởn gai
Ngục tù cũng chết mất thôi!…
Thị Lộ: (Vẫn đứng một phía, ra chiều suy nghĩ)
Dẫu sao thì vẫn còn người
Liệu cơ tìm cách thoát nơi ngục hình…
Giám mã: (Chợt thấy Thị Lộ và nghe Thị
Lộ nói, hỏi)
Cháu là ai? Quê ngụ xa gần?
Thị Lộ: Thưa ông!
Cháu ở Tây Hồ, tên là Thị Lộ
Nhà thanh bần, một mẹ một con
Đòn gánh vắt vai, hôm sớm tảo tần
Tuy vất vả, nhưng vẫn gắng đua đòi
nghiên bút…
Trước cảnh loạn ly, nhà tan nước mất
Đỏ mắt trông chờ hào kiệt đứng lên
Đã từ lâu cháu có nghe đồn
Tài học Nguyễn Trãi đại nhân như sóng cồn biển rộng
Lòng thơ trẻ vẫn mang niềm ngưỡng vọng…
Chợt hay tin Người sa lưới giặc Ngô.
Hát
Bàng
hoàng sững cả tay go
Đường ngang lối dọc cói se rối bời
Phải tìm cho được gặp Người
Rồi ra sẽ liệu tính bài giải vây
Lòng son một chút ghé vai…
Giám mã: Phải! Phải!... Cháu tuổi nhỏ nhưng chí tài không
nhỏ
Cháu lớn lên hẳn phải là
một nữ tử anh thư!
(Kéo Tiểu Đồng đến bên Thị Lộ).
Thằng cháu nội ông đây
cũng mong nối gót ông cha
Ông mong hai cháu kết
nghĩa chị em sinh tử…
(Tiểu Đồng nắm tay Thị Lộ).
Tiểu Đồng: Chị!... Chị nhận em… là nghĩa đệ…
được không?
Thị Lộ: Em! Chị sinh ra chỉ có một mình
Nay lại có em… chị vô cùng sung sướng…
(Với Giám mã)
Thưa ông! Chị em cháu sẽ một lòng vì
nghĩa lớn
Dù gian nan nguy hiểm chẳng sờn…
Cùng hát
Một
lòng gìn giữ nước non
Dẫu rằng một thác, không sờn quyết tâm
Cùng nhau nối gót cha ông…
(Cùng đi vào)
(*) Sách “Lộng Chương - Để đến… Nơi đến”, Nxb Sân khấu,
2013.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét