NGHỈ HÈ(*)

Tản văn

     Hoa gạo và hoa xoan tây khi vào hè đã khơi gợi sự thắc thỏm, sự hồi hộp, sự lo âu trong lòng những học sinh lớn tuổi; do họ phải nghĩ đến những ngày thi cử, những ngày sẽ phải chia tay bạn bè mỗi người một ngả.
         Còn đối với lũ trẻ con bé xíu, những ngày vào hè không có nỗi lo âu như thế; cũng không có sự chia tay bạn bè để làm cho lòng se se buồn.

Vào hè với tôi thuở còn bé xíu, khi còn là cậu học trò lớp tư, khi hoa gạo và hoa xoan tây càng nở đỏ bao nhiêu, thì sự vui mừng, khấp khởi trong lòng càng rộn rã bấy nhiêu. Những ngày dài được nghỉ học, được tự do nhảy nhót, và có thể còn được đi chơi xa, đã hiện lên trong tâm trí tôi bao điều sung sướng.

Ngay từ những buổi học cuối kỳ, tôi đã thấy sao mà thích thế. Gần như chả phải học hành gì cả.

Có lần, thày giáo tôi mê mải nói những chuyện gì đó với thày giáo nhất ở ngoài hiên. Trong lớp, chúng tôi tha hồ nghịch ngợm, cấu chí nhau, nhảy chồm chồm lên bàn, tranh nhau con ve sầu chết, gấp tàu bay giấy lao lên không trung cho nó lượn vòng khắp lớp, và còn thi chọi cỏ gà nữa.

Tôi có con cỏ gà vô địch. Nó đã hạ được rất nhiều con khác, mà cổ nó mới chỉ bị xơ ra một tí. Một lần, đương lúc tôi thách đấu thì thày giáo đi vào lớp. Cả lũ học trò xô nhau ngồi vào chỗ mình. Khi tất cả đã đâu vào đấy, thày tủm tỉm cười hỏi: Ai biết cổ tích gì, đứng lên kể cho anh em nghe!

Một anh mạnh bạo đứng lên kể chuyện Thằng bé Tí hon. Nghe kể xong, nhiều anh khác rì rầm những câu pha trò và cười nhỏ. Còn thày, thày về bàn ngồi làm “classement”. Tôi thì lơ đãng nhìn con chim vành khuyên. Nó đang nhảy nhót trên những tàu lá chuối tây ngay sát cửa sổ tôi ngồi.

Con chim mới đẹp làm sao, lông mượt óng ánh. Nó vừa nhảy vừa hót ríu ran. Rồi tôi thấy nó đậu vào buồng chuối, rỉa những quả chín vàng ươm. Tôi thầm ước, giá mà bẫy được con chim vành khuyên này để nuôi thì thích quá.

Nó vẫn mê mải rỉa quả chuối. Tôi nghĩ, nếu mình rón rén vồ, may ra thì trúng đấy. Nhưng làm thế nào bây giờ. Tôi nhấp nhổm. Còn con chim cứ thản nhiên rỉa chuối; thi thoảng cất tiếng hót, nghe thật thích.

Rồi, tôi cậy một cục vôi ở tường, lén mở cửa kính, vung tay ném nó. Cục vôi rơi bộp một cái trên tàu chuối cạnh con chim. Nó giật mình bay mất. Tôi tiếc ngẩn ngơ. Chợt, tôi thấy một con ruồi đâm nháo nhào vào cửa kính như một thằng điên. Và, tiếng ve sầu râm ran tứ phía.

Quên cả các bạn xung quanh, tôi ngồi đưa mắt ra tận cánh đồng xa. Ánh nắng chói chang đổ xuống trắng xóa cảnh vật trên đồng. Nổi lên là mấy con trâu, như những đốm đen di động, cần mẫn gặm cỏ nơi bờ ruộng. Và theo gió nhè nhẹ thổi về, tôi nghe thấy tiếng hát véo von của những đứa trẻ chăn trâu. Chúng đang ngồi trên đồi thông trốn nắng. Tôi còn nghe rõ cả tiếng sáo diều vi vu trong không trung.

Tất cả như ru tôi ngủ. Mí mắt tôi trĩu nặng. Tôi ước, giá được nằm dưới bóng mát cây đa mà đánh một giấc nhỉ! Ờ, nhưng cũng không thích bằng đốt chẩy một đoạn cao su, quết vào đầu cây sào dài rồi đi dính chuồn chuồn. Như thế còn thích hơn!

Nghĩ thế, tự nhiên trong đầu tôi hiện ra những buổi ngao du khắp cánh đồng, dưới bầu trời yên ả của làng quê. Có thể còn nghe thấy tiếng chầy giã gạo thình thịch mà uể oải ở đâu đó; hay tiếng sè sè đánh ống suốt của mấy cụ già ngồi nơi thềm hè mát mẻ, tại một làng dệt thủ công.

Cũng có khi không làm gì cả. Tôi sẽ lang thang một mình. Tha hồ đi  hết chỗ này sang chỗ khác. Đến thăm nhà những bạn cùng học, có vườn cây quả sai trĩu cành.

Nghĩ vậy, lòng tôi lâng lâng như đương đứng giữa một trưa hè, bên cánh đồng lúa vàng rộm mênh mông, chan hòa ánh nắng, trải dài tít tắp phía chân trời.

Bỗng tiếng trống vang lên. Những hồi trống của buổi học cuối cùng. Tôi nhẩy cẫng ra khỏi lớp, chạy một mạch từ trường về nhà, trong lòng vui như một con chim xổ lồng…

           

Ảnh chụp Tản văn "Nghỉ hè" đăng trên báo Đông Pháp

(*) Đông pháp, Thứ tư, ngày 4 Juin 1941. Bút danh: Lộng Chương;  Sách “Lộng Chương - Để đến… Nơi đến”, Nxb Sân khấu, 2013.